Otto Dix: Πόρνες

Η καλλιτεχνική τάση της «Νέας Αντικειμενικότητας» (Neue Sachlichkeit), που προέκυψε στη Γερμανία από το κίνημα του Εξπρεσιονισμού, εκπροσωπείται ιδανικά από τον Wilhelm Heinrich Otto Dix.

Γεννημένος το 1891, ο Dix κατατάχθηκε εθελοντής στον γερμανικό στρατό κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και μάλιστα παρασημοφορήθηκε για τη δράση του. Ό,τι βίωσε στη διάρκεια του πολέμου έγινε αργότερα ο σταθερός εφιάλτης του και έμπνευση για ένα λεύκωμα με τίτλο Der Krieg (Ο πόλεμος) που περιλάμβανε πενήντα χαρακτικά και κυκλοφόρησε το 1924.  

Χαρακτηριστικό των έργων του είναι η απολύτως ρεαλιστική απεικόνιση της πραγματικότητας, που συχνά απεικονίζεται τρομακτική και κτηνώδης. Διαμελισμένα και αποσυντεθειμένα πτώματα, παραμορφωμένα κορμιά, ακρωτηριασμένα μέλη, και ένα συνεχές πικρά ειρωνικό σχόλιο για την κοινωνική παρακμή στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης: αυτά είναι τα συχνότερα θέματα της ζωγραφικής του. Η τέχνη του, καυστική, επικριτική, ενοχλητική, χαρακτηρίστηκε «εκφυλισμένη» όταν οι Ναζί κατέλαβαν την εξουσία και περιλήφθηκε στην «Έκθεση Εκφυλισμένης Τέχνης» που διοργανώθηκε στο Μόναχο το 1937. Στη συνέχεια, ο καλλιτέχνης υποχρεώθηκε, εάν ήθελε να συνεχίσει να ζωγραφίζει, να διαλέγει θέματα ανώδυνα: ειρηνικά τοπία και ειδυλλιακές σκηνές. Ο Dix υπάκουσε, αν και κάποιες φορές οι αλληγορίες του έσπαζαν το επιβεβλημένο πλαίσιο και ασκούσαν κριτική στη ναζιστική ιδεολογία. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ζωγραφική του επέστρεψε σε μια κανονικότητα. Μαζί με τα πορτραίτα και τις θρησκευτικές αλληγορίες, συνέχισε να ζωγραφίζει τις συμφορές του πολέμου.

Από τα έργα του Dix διαλέγω να σας δείξω τρία που αποτυπώνουν τη σκοτεινή όψη της ζωής και έχουν για θέμα τους τις πόρνες.

Το πρώτο, με τίτλο Salon I (Σαλόνι Ι), φιλοτεχνήθηκε το 1921 και απεικονίζει τέσσερις πόρνες καθισμένες γύρω από ένα τραπέζι έτοιμες για δουλειά. Όλες έχουν τα χρονάκια τους, πράγμα που τα φτηνιάρικα, κακόγουστα ρούχα που φορούν δεν μπορούν να κρύψουν.

Το δεύτερο έργο, ζωγραφισμένο το 1925, έχει τον τίτλο Three Prostitutes in the Street (Τρεις πόρνες στον δρόμο). Βρισκόμαστε στο μεταπολεμικό Βερολίνο. Τα δυο κορίτσια στέκονται καλοντυμένα και κομψά περιμένοντας τους πελάτες να τις αναζητήσουν. Η τρίτη γυναίκα, μεγαλύτερη στην ηλικία, κρατάει στα χέρια της ένα παιδικό παιχνίδι και σουλατσάρει με το κεφάλι ψηλά και τη μύτη σηκωμένη, μοιάζοντας περισσότερο με ευυπόληπτη αστή. Ένα κομψό γυναικείο πόδι με ένα θαυμάσιο ζευγάρι παπούτσια, που φαίνεται πίσω, στον καθρέφτη, είναι το σχόλιο του Dix για την ψευτοευμάρεια της μεσοπολεμικής περιόδου.

Το τρίτο έργο, με τίτλο Prostitutes (Πόρνες), παρουσιάζει δυο νέες γυναίκες, από τις οποίες εκείνη που βρίσκεται σε πρώτο πλάνο είναι βαμμένη με ζωηρά χρώματα, φορά κατακόκκινα ρούχα και ένα παραφορτωμένο με λουλούδια καπέλο και έχει στα χείλη της ένα πρόστυχο χαμόγελο. Η άλλη, πιο σεμνή, με ρούχα πιο διακριτικά, στέκεται κρυμμένη. Δυο πρόσωπα τόσο διαφορετικά. Τα δυο πρόσωπα της Γερμανίας ίσως;

Πηγές για τις εικόνες:

https://www.ottodix.org/catalog-paintings

https://www.wikiart.org/en/otto-dix/prostitutes