Hostes ante portas: Αννίβας

2 Αυγούστου 216 π.Χ. Στις Κάννες, στη νοτιοανατολική Ιταλία, οι Ρωμαίοι κατατροπώνονται από τον στρατό του Καρχηδόνιου Αννίβα.

Μαρμάρινη προτομή του Αννίβα

Η Καρχηδόνα ήταν μια πλούσια φοινικική αποικία στην Αφρική. Τα πλοία της έπλεαν σε μακρινές θάλασσες μεταφέροντας αγαθά σε όλες τις χώρες. Οι Ρωμαίοι, αντίθετα, ήσαν στεριανοί. Ούτε διέπλεαν τα πελάγη, ούτε ήξεραν να ναυμαχούν, ούτε καν ήξεραν να ναυπηγούν πλοία, κι αυτό –το καταλάβαιναν- περιόριζε την ισχύ τους. Κάποτε όμως, σύμφωνα με την παράδοση, ένα καρχηδονιακό πλοίο εξόκειλε στις ιταλικές ακτές. Οι Ρωμαίοι, πεισματάρηδες και ακούραστοι, δούλεψαν ακατάπαυστα χρησιμοποιώντας το ως μοντέλο και μέσα σε δύο μήνες είχαν κατασκευάσει έναν ολόκληρο στόλο από πανομοιότυπα πλοία. Με αυτόν τον στόλο ανακατέλαβαν την Σικελία που είχε πέσει στα χέρια των Καρχηδονίων. Οι Καρχηδόνιοι τότε στράφηκαν προς την Ισπανία και επιβλήθηκαν εύκολα στις άγριες φυλές που κατοικούσαν εκεί.

Όταν οι Ρωμαίοι άρχισαν να εποφθαλμιούν την Ισπανία, ο Αννίβας, ατρόμητος, ανυποχώρητος και γεννημένος στρατηγός, δεν μπόρεσε να το ανεχθεί.  Επικεφαλής μιας τρομερής δύναμης, διέσχισε όλη τη σημερινή νότια Γαλλία, πέρασε ποτάμια, χαράδρες και απάτητα βουνά (ακόμα και τις Άλπεις) και βρέθηκε, με 50000 πεζούς, 9000 ιππείς και τους 37 ελέφαντες που είχε πάρει μαζί του, στην Ιταλία. Εκεί συνέτριψε τους Ρωμαίους σε αιματηρές μάχες, πρώτα στον ποταμό Τρέβια (το 217 π.Χ.) και την επόμενη χρονιά στη λίμνη Τρανσιμένη.

J. M. W. Turner, 

Snow-storm. Hannibal and his army crossing the Alpes (1812)

Οι Ρωμαίοι είχαν επικεφαλής του στρατού τους έναν πολύ ικανό στρατηγό, τον Κόιντο Φάβιο Μάξιμο, ο οποίος είχε αντιληφθεί τον κίνδυνο που αντιπροσώπευε ο Αννίβας. Ως πολεμική τακτική είχε επιλέξει να μην αντιμετωπίζει τον αντίπαλό του κατά μέτωπον, αλλά να τον πλήττει στα αδύνατα σημεία του και να περιμένει πότε εκείνος, εκνευρισμένος από την αναμονή, θα έκανε κάποιο σφάλμα. Οι Ρωμαίοι, που δεν καταλάβαιναν το σχέδιο του Φάβιου Μάξιμου, του είχαν δώσει κοροϊδευτικά το προσωνύμιο Cunctator (=διστακτικός). Κι έτσι, αγνοώντας τον, επιτέθηκαν στον Αννίβα στις Κάννες. 40000 νεκρούς κόστισε στους Ρωμαίους η ανοησία τους, η οποία συγχρόνως άνοιξε στον Αννίβα τον δρόμο για τη Ρώμη. Hannibal ante portas (=ο Αννίβας προ των πυλών) ήταν η σπαρακτική κραυγή που ακούστηκε τότε σε ολόκληρη την Ιταλία.

Όμως ο Αννίβας έκανε το μοιραίο λάθος. Αντί να επιτεθεί στη Ρώμη τη στιγμή που οι υπερασπιστές της ήσαν τσακισμένοι από την ήττα τους, κινήθηκε προς τη νότια Ιταλία, περιμένοντας να λάβει πρώτα ενισχύσεις από την Καρχηδόνα, ενισχύσεις που δεν έφτασαν ποτέ.

14 χρόνια συνολικά ο Αννίβας παρέμεινε στην Ιταλία μαζί με τους εξαγριωμένους στρατιώτες του, οι οποίοι λεηλατούσαν τα πάντα στο πέρασμά τους. Το 204 π.Χ. οι Ρωμαίοι, έχοντας αναδιατάξει τις δυνάμεις τους, επιτέθηκαν εκ νέου στην Καρχηδόνα. Οι Καρχηδόνιοι έδωσαν τότε εντολή στον Αννίβα να επιστρέψει στην πατρίδα του για να αντιμετωπίσει τον εχθρό. Μπροστά από τα τείχη της πόλης, όπου είχαν φτάσει οι Ρωμαίοι υπό την ηγεσία του στρατηγού Σκιπίωνα, του επονομαζόμενου και Αφρικανού, στην περίφημη μάχη της Ζάμας, ο Αννίβας έχασε τη μάχη.

Το 202 π.Χ. οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την Καρχηδόνα και υποχρέωσαν τους Καρχηδόνιους να κάψουν ολόκληρο τον στόλο τους  και να τους καταβάλουν γενναία πολεμική αποζημίωση. Ο Αννίβας κατάφερε να διαφύγει και προσπάθησε να οργανώσει την αντίσταση εναντίον των Ρωμαίων, ώσπου το  183 π.Χ., για να μην πέσει στα χέρια των Ρωμαίων, αυτοκτόνησε με δηλητήριο σε μια πόλη που λεγόταν Λίμπισα.

Sébastien Slodtz, Hannibal (1704)

Η Ρώμη σώθηκε και μαζί της η Ευρώπη.

Η ανάμνηση όμως της Καρχηδόνας πάντοτε βασάνιζε τους Ρωμαίους. Μάλιστα, ο πατρίκιος Κάτων ο πρεσβύτερος, γνωστός για τον ανυποχώρητο χαρακτήρα του, άρχιζε κάθε ομιλία του στις συνεδριάσεις της Συγκλήτου, όποιο κι αν ήταν το θέμα, με τη φράση που έμεινε παροιμιώδης: Carthago delenda est (=η Καρχηδόνα πρέπει να καταστραφεί).

Οι Ρωμαίοι εν τέλει ακολούθησαν τη συμβουλή του. Η Καρχηδόνα καταστράφηκε το 146 π.Χ. και όλοι οι πολίτες της είτε θανατώθηκαν είτε συνελήφθησαν αιχμάλωτοι. Οι Ρωμαίοι γκρέμισαν όλα τα σπίτια, ισοπέδωσαν τη γη, όργωσαν με αλέτρια το έδαφός της και έριξαν αλάτι, για να μην ξαναφυτρώσει ποτέ τίποτα. Η Ρώμη έμεινε η ισχυρότερη πόλη του κόσμου.

Πηγές για τις εικόνες:

https://en.wikipedia.org/wiki/Hannibal

http://www.tate.org.uk/art/artworks/turner-snow-storm-hannibal-and-his-army-crossing-the-alps-n00490

https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Cannae