Τρίτη 18 Δεκεμβρίου 2012

O Gustav Klimt και οι γυναίκες


Τέλη του 19ου και αρχές του 20ού αιώνα. Είναι η εποχή της Belle Époque. Τίποτα δεν προετοιμάζει τους ανθρώπους για τη φρίκη που θα ακολουθήσει. Η Βιέννη ζει μια δίχως προηγούμενο άνθιση. Ο Sigmund Freud, ο Otto Wagner, ο Gustav Maller, ο Arnold Schoenberg, ο Gustav Klimt είναι μερικοί από τους επώνυμους κατοίκους της. Τα γλέντια και οι απολαύσεις είναι στην ημερήσια διάταξη. Ο ερωτισμός είναι διάχυτος. Ο Freud αναλαμβάνει να τον ερμηνεύσει, ο Klimt αναλαμβάνει να τον ζωγραφίσει.


                        Νερόφιδα II (Φίλες). 1904-1907. 
   Χρυσός και τέμπερα σε περγαμηνή. Ιδιωτική συλλογή

Απόσχιση (Sezession) λέγεται το καλλιτεχνικό κίνημα της Βιέννης που είχε πρωτεργάτη τον Klimt. Όσοι καλλιτέχνες συμμετέχουν απορρίπτουν τον ακαδημαϊσμό και επιδιώκουν να απελευθερωθούν από τους φραγμούς που δημιουργεί στην τέχνη τους ο κοινωνικός και πολιτικός περίγυρος. Ο Klimt, πρώτος και καλύτερος, δεν διστάζει να προκαλέσει με τα έργα του. Κάθε έργο του είναι και ένα σκάνδαλο, κυρίως εξαιτίας του ερωτισμού που αποπνέει, αλλά και της αιρετικής του θέσης για το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης και της αμφισβήτησής του για την αξία και την αποτελεσματικότητα της επιστήμης. Μένουν τα θρησκευτικά ταμπού, αλλά και σ’ αυτά ο Klimt τολμάει να επιτεθεί όταν ζωγραφίζει την ηρωίδα Ιουδήθ ως μια βαμπ που βρίσκεται περίπου σε κατάσταση οργασμού.

Ιουδήθ I. 1901. Ελαιογραφία σε μουσαμά. 
Βιέννη, Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης

Τα έργα του Klimt είναι ένας τολμηρός ύμνος στον γυναικείο ερωτισμό, σ’ αυτόν που είναι το ίδιο κοντά στη ζωή και στον θάνατο. Το σύμπαν του είναι σχεδόν αποκλειστικά γυναικείο και οι ηρωίδες του είναι γεμάτες αισθησιασμό και δύναμη. Γυναίκες της αριστοκρατίες ή πόρνες, νέες ή μεγάλης ηλικίας, γυναίκες με τις οποίες έσμιξε ερωτικά ή όχι, γυναίκες που κινούνται ή στέκονται, όρθιες, καθιστές ή ξαπλωμένες, έτοιμες να φιλήσουν ή να φιληθούν, πάντα όμως διαθέσιμες, μοιραίες, σε ερωτική προσμονή ή σε ερωτική έκσταση. Μια τέχνη ηδονοβλεπτική. Ηδονοβλεπτική και η δική μας ματιά απέναντι σ’ αυτό το έργο.

                     Η Emilie Flöge
            σύντροφος του Klimt. 1902. 
              Ελαιογραφία σε μουσαμά. 
Ιστορικό Μουσείο της Πόλης της Βιέννης

Οι φιλάρεσκες κυρίες της υψηλής βιεννέζικης κοινωνίας πληρώνουν όσο-όσο για ένα πορτραίτο τους ζωγραφισμένο από τον Gustav Klimt. Είναι αυτός που ξέρει πώς να αναδεικνύει τον αισθησιασμό τους διατηρώντας, από την άλλη, τα προσχήματα της αυστηρής «βικτωριανής» ηθικής που κυριαρχεί στην πόλη. Τα σώματα των γυναικών που ποζάρουν μπροστά του ολόγυμνες ντύνονται με βαριά, φανταχτερά ρούχα και περιβάλλονται από ένα σωρό «άσχετες» διακοσμητικές λεπτομέρειες. Τεράστια καπέλα, εντυπωσιακά γούνινα μανσόν, ανατολίτικα μοτίβα, γεωμετρικά σχέδια, σπείρες, καμπυλότητες και πολύχρωμα στυλιζαρισμένα άνθη, όλα επιστρατεύονται, επιφανειακά για να κρύψουν, στην πραγματικότητα για να τονίσουν τον θηλυκό ερωτισμό και τη γυναικεία κυριαρχία.
Η Art Nouveau βρίσκει στο πρόσωπο του Klimt τον ιδεώδη εκπρόσωπό της στη ζωγραφική και ο αστικός καθωσπρεπισμός βρίσκει τον πιο επικίνδυνο πολέμιό του.

                                    Η παρθένος. 1913. 
             Ελαιογραφία σε μουσαμά. Πράγα, Εθνική Πινακοθήκη

Όταν, το 1918,  ο Gustav Klimt πεθαίνει, ο πρώτος μεγάλος πόλεμος έχει πια σαρώσει αυτή τη ζωική μέθη που έδινε τον τόνο στην προπολεμική Βιέννη. Τα έργα του μένουν για να θυμίζουν πόσο πολύτιμες αλλά και πόσο εφήμερες είναι οι στιγμές της ηδονής και της ευδαιμονίας.  

                    Προσωπογραφία της Adele Bloch-Bauer I. 1907. 
   Ελαιογραφία, χρυσός σε μουσαμά. Βιέννη, Αυστριακή Πινακοθήκη

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου